Het gebeurt heel dikwijls dat we iets niet zien omdat het te groot is.
Multatuli
Wellicht is dit het belangrijkste artikel van deze website. Het gaat om zéér verontrustend nieuws, dat wij aan u willen en moeten voorleggen. Het is een antwoord op de vraag die iedereen zich stelt wat er toch gebeurd is in de week dat Tjeenk Willink in opdracht van Beatrix informateurtje speelde: wat en hoe heeft hij toch voor elkaar gekregen, wat Rosenthal niet gelukt is? Waarom lukte het de VVD-informateur niet om verschillende politieke partijen aan de onderhandelingstafel te krijgen en na het weekje Tjeenk Willink ineens wél? Immers, het gaat om nog steeds dezelfde verkiezingsuitslag met dezelfde koppige lijsttrekkers met dezelfde harstarrige houding jegens elkander. Zag Rutte eerst geen been in onderhandelingen met linkse coalitiepartners, nu blijkt die ruimte er ineens wél te zijn. Wat is er toch gebeurd?
De media heeft de mond vol over een ‘regeerakkoord in grote lijnen’, waarbij specifieke punten waar de coalitiepartners het niet over eens zijn, of waar hun standpunten te ver uit elkaar liggen, aan de Kamer overgelaten zullen worden. Klinkt op het eerste gezicht niet eens zo slecht, een regering van 150 man. Met z’n allen komen ze d’r altijd wel uit. Anderzijds: het idee van een ‘regeerakkoord in grote lijnen’ is nu ook weer niet zó’n geniale vondst, dat iemand als Rosenthal daar niet opgekomen zou kunnen zijn. Met alle respect voor de politieke vaardigheden van Tjeenk Willink is een voorstel om het regeerakkoord niet al te gedetailleerd uit te werken nu bepaald niet de heruitvinding van het buskruit. Kennelijk is er iets aan toegevoegd dat de betrokken partijen over de streep heeft kunnen trekken alsnog plaats te nemen aan de onderhandelingstafel.
Wat die toevoeging precies is kunt u lezen in de bijlage van het advies dat Tjeenk Willink op 5 juli j.l. aan mevrouw Van Amsberg schreef. Naast een opsomming van de vermeende voordelen van zo’n ‘regeerakkoord in grote lijnen’ moet er een soort waarborg gegeven kunnen worden dat de zittende regering bij een dergelijke aanpak niet meteen als een bloemige aardappel uit elkaar zal vallen indien kwesties die niet in het regeerakkoord zijn opgenomen, aan de Kamer overgelaten worden. Dat zullen er namelijk nogal wat zijn. Om er maar een paar te noemen: bezuinigingsmaatregelen, de JSF, Uruzgan, hypotheekrenteaftrek – allemaal kwesties waar een coalitie, die een partijpolitiek spectrum van VVD tot GroenLinks beslaat, het nooit over eens zou kunnen worden. Maar zelfs al bij kleinere kwesties, zoals milieumaatregelen zoals de kilometerheffing zou een Paars Plus-kabinet er als een tandenloze tijger bij staan.
¶
Het antwoord staat als laatste zin in paragraaf C1 van het advies van Tjeenk Willink aan mevrouw Van Amsberg. Op basis van deze aanbevelingen heeft het staatshoofd vervolgens aan de heren Rosenthal en Wallage opdracht gegeven alsnog een Paars Plus-kabinet te formeren. Het geheim schuilt in dit ene zinnetje: ‘Het contraseign op initiatieven vanuit de Kamer wordt geweigerd als de beginselen van de democratische rechtsstaat, de internationale positie van Nederland of de financiële uitgangspunten van het beleid in het geding zijn.
Een contraseign is de handtekening die een minister ter bekrachtiging zet onder een wet(swijziging), naast die van het (ongekozen) staatshoofd. Zonder beide handtekeningen is een wet niet bekrachtigd en kan daardoor niet in werking treden.
Maar wat staat hier nu eigenlijk? Het is een advies van onderkoning Tjeenk Willink aan koningin Beatrix om de betrokken minister(s) hun handtekening niet te laten zetten onder initiatieven die vanuit het parlement komen. Zelfs bij een kamermeerderheid: botweg negeren. De voorwaarden waaronder de soevereiniteit van onze volksvertegenwoordiging geschonden mag worden strekken zich uit over zo ongeveer de gehele politieke werkelijkheid, namelijk als [1] de beginselen van de democratische rechtsstaat, [2] de internationale positie van Nederland of [3] de financiële uitgangspunten in het geding zijn. Dat is dus zo’n beetje alles. De JSF, Uruzgan, hypotheekrenteaftrek, maar ook het Europees toegestane methaangehalte in varkensmest is altijd wel op de één of andere manier onder een van deze drie categoriën te schuiven. Als de wettelijk gekozen volksvertegenwoordiging in meerderheid met een initiatief komt, dan is de aanbeveling dat desgewenst botweg te negeren. Dát staat er, dát is de democratische rechtsstaat waarin wij leven, dát is de opdracht waarmee Beatrix Rosenthal en Wallage aan het werk heeft gezet: negeer het parlement. Welkom in de Nederlandse constitutionele monarchie, waar men u probeert te laten geloven dat het staatshoofd geen politieke macht bezit. Terwijl Nederland massaal een hysterische oranjepolonaise host, wordt heimelijk de politieke klok teruggedraaid naar vóór 1840.
Het laat zich niet moeilijk meer raden wat er zich gedurende het lange gesprek tussen Tjeenk Willink en Beatrix heeft afgespeeld, alvorens hij in opdracht de fractievoorzitters ging masseren: ‘Maak er een zeer beperkt coalitie-akkoord van en doe voorkomen alsof de Kamer mee mag regeren, maar houd achter de hand dat het parlement desgewenst op ieder moment genegeerd mag worden. Het kabinet kan zo nooit meer vallen. Als jij mij dit nu eind volgende week adviseert, dan geef ik Rosenthal en Wallage dit als wisselgeld mee om de coalitie-onderhandelingen te beginnen. Dan is er nog maar één die uitmaakt wat er gebeurt, en dat ben ik’.
¶
Wie grijpt hier in? Het nieuwe parlement, dat na het zomerreces net zo goed thuis kan blijven? Neen, want die liggen aan het strand en willen maar één ding: aanstaande zondag Nederland op hun vuvuzela’s door de finale van het WK heen toeteren, terwijl mevrouw Van Amsberg recht voor hun neus een hondsbrutale constitutionele staatsgreep pleegt.
Zie ook Leo Brabanticus, Bulletin 202